Thạch tùng răng cưa – cây thuốc quý chữa bệnh Alzheimer và các bệnh thuộc hội chứng sa sút trí tuệ… Thạch tùng răng cưa có tên trong danh sách đỏ của “Chương trình Nghiên cứu bảo tồn và phát triển nguồn gene quý hiếm về cây thuốc.
Cây thuốc mang tên “dân giã” thông đất
Nói đến thông đất, từ lâu trong y học cổ truyền đều biết đến rất nhiều công dụng chữa bệnh thường phối hợp với một số vị thuốc khác để chữa viêm gan cấp tính, mắt sưng đỏ đau, phong thấp nhức xương và ho mạn tính. Cây thông đất còn được dùng trị ra mồ hôi trộm, quáng gà, phụ nữ có triệu chứng đẻ non, trẻ em bị bại liệt sau di chứng của một số bệnh. Một số quốc gia ở khu vực Đông Nam Á thường lấy nước sắc cây thông đất dùng làm thuốc rửa, trị phù thũng và cũng dùng trị ho. Tro cây thông đất ngâm trong giấm dùng chườm chữa phát ban… Ngày nay, qua nhiều nghiên cứu khoa học đã phát hiện ra những công dụng quý của nó trong việc ngăn ngừa teo não, sa sút trí tuệ ở người già.Cây thạch tùng răng cưa (Huperzia serrata).
 |
| Cây thạch tùng răng cưa, chữa bệnh giảm trí nhớ! |
Cây thạch tùng răng cưa (Huperzia serrata) là cây gì?
Cây thông đất dân giã đó chính là thạch tùng răng cưa, tên khoa học là Huperzia serrata, là loài thực vật trong họ thạch tùng (Lycopodiaceae). Là loại cây ưa bóng mát, ưa ẩm, ưa khí hậu mát mẻ, do đó ở Việt Nam thạch tùng răng cưa mới chỉ được phát hiện ở vùng núi cao trên 1.000m tại Sa Pa (tỉnh Lào Cai) và Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng), sống dưới tán của các loại cây khác.
Thạch tùng răng cưa cao 10 – 40cm, thân hình trụ đơn hay lưỡng phân 1 – 2 lần. Lá có hình bầu dục đầu nhọn, phiến lá mỏng, nổi rõ gân ở giữa, mép lá có răng cưa không đều, nách lá có túi bào tử hình thận, màu vàng tươi. Ngoài ra còn có loại thân cao từ 30-50cm, phân nhánh nhiều. Lá mọc sít nhau, hình dải nhọn. Bông rất nhiều nhỏ, treo thõng ở đầu các cành nhỏ bên, màu nâu nhạt. Túi bào tử gần hình cầu, hai mảnh vỏ không đều nhau.
Thành phần hoá học Thạch Tùng Răng Cưa?
Hoạt chất chính của thạch tùng răng cưa Huperzine A (một loại alkaloid). Huperzine A được các nhà khoa học Trung Quốc chiết xuất lần đầu tiên vào năm 1948. Sau khi các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc được chính thức công bố thì rất nhiều nhà nghiên cứu khoa học trên thế giới tập trung nghiên cứu và đưa ra kết luận về tác dụng của Huperzine A trong việc chữa trị các bệnh về suy giảm trí nhớ, trong đó có bệnh Alzheimer của người già.
Bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer (một bệnh trong sa sút trí tuệ ở người cao tuổi) có sự suy giảm đáng kể lượng acetylcholine (một chất dẫn truyền thần kinh trung ương, truyền tín hiệu trong các khe synapsis). Alkaloid huperzine có khả năng tác động trực tiếp lên não bộ với liều lượng thấp, chỉ tính bằng microgram nhờ khả năng xuyên qua hàng rào mạch máu não. Sau khi vào được não, huperzine A ức chế việc sản sinh ra acetylcholinesterase, giúp hàm lượng acetylcholine trong não tăng lên, làm cải thiện nhận thức và trí nhớ cho bệnh nhân Alzheimer.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hoạt chất Hupezine trong cây thạch tùng răng cưa không chỉ hỗ trợ não bộ của người Alzheimer, người già có biểu hiện suy giảm trí nhớ mà còn hiệu quả trong việc cải thiện trí nhớ ở người lớn khỏe mạnh. Do đó, hiện nay một số công ty dược lớn trên thế giới đã phối hợp vị thảo dược quý này với một số hoạt chất khác như ginkgo biloba, DHA, vitamin nhóm B… để khắc phục tình trạng suy giảm trí nhớ, làm việc kém tập trung…
Các chủng nấm endophytic trên cây thạch tùng răng cưa có tác dụng thúc đẩy sự tăng trưởng của cây, tăng sức sống của cây với các tác nhân bên ngoài và có thể sản xuất các chất hoạt tính sinh học tương tự như cây chủ. Nhiều thử nghiệm đã chứng minh tác dụng ức chế acetylcholinesterase của các chủng nấm này, tuy không tốt hơn tác dụng của huperzine A nhưng nó có thể tự cung cấp sức nguồn thạch tùng răng cưa tự nhiên. Vì vậy, các sản phẩm nấm endophytic trên thạch tùng răng cưa đang được nghiên cứu để phát triển thuốc chữa sa sút trí tuệ.
Qua những nghiên cứu trên cho thấy thạch tùng răng cưa xứng đáng là “thần dược” trong việc điều trị các bệnh teo não và các bệnh thuộc hội chứng sa sút trí tuệ… Không chỉ có thạch tùng răng cưa (Huperzia serrata) mà ngay cả các loài khác thuộc chi Huperzia đều có tỉ lệ cao các alkaloid dạng lycopodium (các huperzine). Do đó, nguồn dược liệu điều trị các bệnh sa sút trí tuệ ở người cao tuổi sẽ ngày càng phong phú từ đây.
Tính vị, tác dụng:
Vị đắng và hơi ngọt, tính bình; có tác dụng hoạt huyết tán ứ, thoái nhiệt, chỉ huyết, tiêu thũng giải độc, gây mê, giảm đau.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
Thường dùng trị 1. Ðòn ngã tổn thương, các vết thâm tím và sưng đau; 2. Nôn ra máu, đái ra máu, trĩ chảy máu. Liều dùng 3-10g, dạng thuốc sắc. Không dùng cho phụ nữ có thai. Dùng ngoài trị đinh nhọt và viêm mủ da, rắn cắn, bỏng và vết cháy. Giã cây tươi đắp ngoài.
Bài thuốc từ Thạch Tùng Răng Cưa?
1. Ðòn ngã tổn thương: Thạch tùng răng 3-6g, sắc uống. Ðồng thời giã cây tươi đắp ngoài.
2. Ðinh nhọt và viêm mủ da: Thạch tùng răng. Bán liên liên, Tử hoa địa đinh, Vẩy rồng, đều dùng tươi, với lượng bằng nhau, giã ra, thêm giấm rồi đắp vào phần bị đau.
 |
| Thạch Tùng Răng Cưa |
Một số ghi chép khác về Thạch Tùng Răng Cưa?
Chất acethylcholin với chức năng dẫn truyền thông tin trong các tế bào não, giúp cho não hoạt động, một khi chất này bị men acethylcholinesterase phân hủy, gây giảm nồng độ trong tế bào thần kinh, dẫn đến các rối loạn chức năng não bộ, xuất hiện bệnh lú lẫn ở người cao tuổi.
Theo tài liệu ghi trong cuốn The Natural Pharmacy của Mỹ: trong 2 nghiên cứu lâm sàng với 2 mức liều 200mcg/2 lần/ngày/8 tuần trên bệnh nhân Alzheimer và 100mcg/2 lần/ngày/6 tuần trên bệnh nhân suy giảm nhận thức ở người cao tuổi (giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer), Huperzin A có tác dụng tương đương piracetam, ở Mỹ, người ta còn nghiên cứu trên học sinh trung học, với liều 100mcg/2 lần/ngày/4 tuần, thấy có tác dụng tốt về khả năng nhớ và thành tích học tập.
Ở Trung Quốc, từ Huperzin A đã bán tổng hợp thành ZT-1 và dẫn xuất này đang được thử lâm sàng giai đoan 3 trên bệnh nhân Alzheimer ở châu Âu. Năm 2004, một nhóm nghiên cứu của Hàn Quốc, mang sang một sản phẩm đặt tên là HP-100, kèm với đề nghị được phối hợp nghiên cứu lâm sàng ở Việt Nam, nhưng việc đó đã không thành, do Bộ Y tế không cho phép thử thuốc nước ngoài trên bệnh nhân Việt Nam, nhưng 2 hộp thuốc HP-100 tôi vẫn giữ lại làm mẫu, sau đó khoảng 1 năm, chú tôi lúc đó đã ngoài 80 tuổi, lại trở thành người thử nghiệm tình cờ.
Tôi còn nhớ: chú tôi đi ra ngoài mà không nhớ cổng vào nhà tôi và khi về đến nhà lại không nhận ra cổng nhà mình. Một tháng sau, tôi mang về cho chú tôi 2 hộp HP-100 và 3 tháng sau chú tôi đã khỏi bệnh. Bắt đầu từ đó tôi tìm hiểu về cây thạch tùng răng. Thạch tùng răng có tên khoa học 1 kHuperzia serrata (Thunb.) Trevis, tên đổng nghĩa là Lycopodium serratum Thunb, là loài cỏ ở đất, thuộc ngành khuyết thực vật, họ Thạch tùng Lycopodiaceae, thân đứng cao 8 - 20cm, lá thon hẹp 2 - 3 X 0,4cm, tương đối mỏng, gân giữa rõ, mép lá có răng không đều, bao tử nang ở nách lá không khác lá thường, hình thận, màu vàng tươi. Phân bố hẹp, ở độ cao trên 1.000m, chỉ mới thấy ở Sapa và Đà Lạt. Trước kia chỉ phát hiện thấy, dưới loài var. longipetiolatum mới có hoạt chất Huperzin A. Chi Huperzia ở I nưức ta có 9 loài như: Thạch tùng ô vuông, thạch tùng lá dùi, thông đất Trung Quốc, thông đất Ford, thông đất Hamilton, thông đất râu, thông đất bèo, râu rồng và thạch tùng răng (con gọi là thông đất răng).
Trong các loài trên, loài râu rồng [Huperzia squarrosa (Forst.) Trevis] cung là loài quyết thực vật sống phụ sinh, nhưng thân mập, hình trụ, mọc đứng ở phần gốc, sau buông thõng, dài tới 50 - 60cm, phân làm 2 nhánh, lá dài hẹp, không cuống, mọc thành hình xoắn ốc tỏa đều. Loài này phân bố rộng hơn, nhưng cũng chỉ thấy rải rác ở Hà Giang, Lai Châu, Lào Cai, Hòa Bình, Thừa Thiên – Huế, Khánh Hòa và Lâm Đồng. Râu rồng ưa ẩm, ưa bóng, ở nơi mát của vùng núi, thường bám trên vách đá hoặc thân, cành những cây gỗ lớn trong rừng kín còn nguyên sinh, sinh sản băng bào tử trong môi trường có nước mưa, cũng có khả năng mọc chồi sau khi bị cắt hoặc gãy. Hiện nay dang bị xếp vào nhóm cây đang bị đe dọa tuyệt chủng, do bị thu thập về trồng làm cảnh. Hiện nay, một số nhóm nghiên cứư trong nước đang nghiên cứu chiết xuất Huperzin A từ cây râu rồng.
Lưu ý khi sử dụng dùng với liều 5g khoảng 1 đến 2 cây uống nhiều bị nôn ói
Đơn vị chia sẻ thông tin
- Nhà Thuốc Thân Thiện - Friendly Pharmacy
- Hotline: 0916893886 - 0856905886
- Website: nhathuocthanthien.com.vn
- Địa chỉ: Số 10 ngõ 68/39 đường Cầu Giấy, phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, Hà Nội
Điểm 4.6/5 dựa vào 87 đánh giá
